حوزه‌ی دندانپزشکی یکی از اولین کاربردهای گسترده‌ی پرینت سه بعدی و اسکن سه بعدی را به چشم خود دید. امروزه اغلب دندانپزشکان و دندانسازان یا از اسکنرها و پرینترهای سه بعدی در لابراتوارهای خود بهره می‌برند و یا با آن آشنا هستند. استفاده از اسکنرهای سه بعدی در واقع پیش شرط لازم برای انجام یک پرینت سه بعدی با کیفیت در این صنعت است. برای آشنایی بیشتر با کاربردهای این تکنولوژی در حوزه‌ی دندانپزشکی به راهنمای جامع پرینت سه بعدی دندان مراجعه فرمائید. در این مقاله قصد داریم تا به طور کامل شما را کاربرد اسکن سه بعدی دندان و کاربردهای آن در دندانپزشکی و دندانسازی آشنا کنیم.
اسکن سه بعدی دندان به آرامی در حال تبدیل شدن به یک روش استاندارد در حوزه‌ی دندانپزشکی و دندانسازی است. این روش کمک میکند تا دندانپزشکان بتوانند تصاویری سه بعدی را از دندان‌ها و حتی ساختارهای درونی دهان و فک تهیه کنند. مزیت بزرگ اسکن سه بعدی دندان در این است که دندانپزشکان می‌توانند با استفاده از آن یک مدل دیجیتالی از دندان‌ها و نحوهی قرارگیری آن‌ها بر روی فک و لثه تهیه کنند و آن را در کامپیوتر آنالیز کنند. همچنین دندانپزشکان می‌توانند بر روی مدل دیجیتالی دندان به طور دلخواه تغییرات و اصلاحات لازم را بارها و بارها انجام دهند تا به حالت مطلوب خود دست یابند و پس از آن اقدام به اصلاح عملی دندان بیمار کنند. واضح است که چنین امکاناتی هیچگاه در اختیار دندانپزشکان نبوده است.
نوشته مرتبط: بهترین پرینترهای سه بعدی دندانپزشکی در ۲۰۲۱
پیش از آن دنداپزشکان برای دستیابی به تصویری درست از وضعیت چینش دندان‌ها باید از اسکن سی‌تی استفاده می‌کردند که علاوه بر مضراتی که اشعه‌ی اکس بر روی بدن بیمار می‌گذاشت، خروجی به صورت تصویری دو بعدی به دست می‌آمد که امکان ویرایش کامپیوتری بر روی آن هم وجود نداشت.
مزایای استفاده از اسکنرهای سه بعدی دندان در دندانپزشکی و دندانسازی
۱. عدم استفاده از اشعههای خطرناک: اسکن سه بعدی دندان می‌تواند تابش اشعههای مضر را به حداقل برساند. همچنین دندانپزشکی می‌تواند تنها بر روی قسمتی از فک و دندان‌ها که مورد نظر است اسکن سه بعدی را انجام دهد.
۲. سه بعدی بودن خروجی: برخلاف روش‌های پیشین تصویربرداری از دهان و دندان که تنها امکان تهیه‌ی تصاویر دو بعدی را می‌دانند، اسکن سه بعدی دندان این امکان را می‌دهد که تصاویری سه بعدی از دهان و دندان‌ها تهیه شود.
۳. دقت فوقالعاده: نسبت به قالب‌گیری سنتی از دندان توسط دندانپزشک، خروجی اسکن سه بعدی دندان دقت بسیار بالاتری دارد.
۴. کارایی: استفاده از اسکن سه بعدی دندان به زمان کمتری نسبت به روش‌های قالب‌گیری و تصویربردداری‌های سنتی نیاز دارد.
۵. تکنولوژی هم‌افزا: در صورت استفاده از اسکن سه بعدی امکان تلفیق اطلاعات چند اسکن متفاوت از دهان و دندان و رسیدن به یک مدل سه بعدی کامپیوتری بسیار با کیفیت‌تر وجود دارد.
۶. غیرتهاجمی: نیازی به گاز گرفتن یک قالب و یا یک قطعه پلاستیکی وجود ندارد! کل پروسه‌ی اسکن سه بعدی دهان و دندان و فک می‌تواند بدون اینکه بیمار احساس ناراحتی کند به پایان برسد.
چگونه دندانپزشکان و دندانسازان از اسکنر سه بعدی استفاده می‌کنند؟
با دیجیتالیزه کردن پروسه‌ی کار، دندانپزشکان و دندانسازان می‌توانند پروسه‌ی درمان بیماران را ساده‌تر و کاراتر کنند.
به عنوان نمونه بیماری که نیاز به ایمپلنت دندان دارد می‌تواند با یک اسکنر سه بعدی دندان (در بعضی موارد حتی از دو نوع اسکنر سه بعدی دندان می‌تواند استفاده شود) به درک درستی از وضعیت دهان و دندانش قبل و بعد از ایمپلنت برسد. با این روش می‌توان کل پروسه‌ی ایمپلنت را با مدل سه بعدی دیجیتالی به بیمار نشان داد.
تکنولوژی‌ها و روش‌های اسکن سه بعدی دندان
پروسه‌ها و دستگاه‌های متفاوتی می‌توانند در پروسه‌ی اسکن سه بعدی دندان استفاده شوند که در زیر به سه مورد از اصلی‌ترین آن‌ها خواهیم پرداخت:
تکنولوژیهای اسکن سه بعدی دندان |۱| Cone-Beam Computed Tomography و یا به اختصار CBCT
ماشین‌های CBCT با تابش یک سری از شعاع‌های کوتاه اشعه‌ی ایکس بر روی صورت و دهان و چرخاندن ۳۶۰ درجه‌ی آن اقدام به تصویربرداری از دهان و دندان می‌کنند. این پروسه به طور سریع و غیرتهاجمی اتفاق می‌افتد.
با یکبار تصویربرداری دستگاه CBCT، تصویرهای به دست آمده به یکدیگر متصل می‌شوند تا بتوانند یک مدل سه بعدی مجازی را بسازند. به خاطر کارایی بالا و امن بودن CBCT، امروزه از آن در ماموگرافی و رادیوتراپی هم استفاده می‌شود.
نمونه‌ای از یک اسکنر CBCT » اسکنر 3Shape X1
اسکنر 3Shape X1 اولین اسکنر CBCT موجود در بازار است که از ثابت‌کننده و نگهدارنده‌ی سر استفاده نمی‌کند و تجربه‌ی راحت‌تری را برای بیمار فراهم میکند. اسکنر 3Shape X1 از سیستم‌های نرم‌افزاری فیلتر حرکت و میدان دید داینامیک استفاده میکند تا بتواند تصاویری واضح‌تر و دقیق‌تری را به عنوان خروجی ارائه دهد.
تکنولوژیهای اسکن سه بعدی دندان |۲| Intraoral Scanner یا به اختصار IOS
اسکنرهای داخل دهانی یا IOS دستگاه‌های دستی (handheld) و پرتابل هستند که در بازه‌های طیف‌های مرئی کار می‌کنند. این اسکنرها در حقیقت دوربین‌های قدرتمندی هستند که با تاباندن نور بر روی دندان و محیط دهان و تصویرداری از آن به یک نقشه‌ی مختصاتی می‌رسند که در نهایت یک تصویر سه بعدی از آن می‌سازند. در ویدیوی زیر نحوهی عملکرد فوق‌العاده‌ی یک اسکنر سه بعدی داخل دهانی را مشاهده می‌کنید.
نمونه‌ای از یک اسکنر IOS » اسکنر Medit i500
این دستگاه از دو دوربین پرسرعت برای تصویربرداری استفاده میکند. برخلاف اغلب اسکنرهای IOS که برای استفاده از آن‌ها نیاز است که دهان بیمار با یک پودر مخصوص پوشانده شود، اسکنر Medit i500 نیازی به استفاده از پودر ندارد.
تکنولوژیهای اسکن سه بعدی دندان |۳| Lab Scanners
این دسته از اسکنرها همچون اسکنرهای سه بعدی صنعتی کار می‌کنند و به همین خاطر باید از آن‌ها به طور غیرمستقیم و خارج ار دهان استفاده کرد.
اینگونه از اسکنرها با استفاده از دوربین‌ها، نور و میز گردانشان توانایی بسیار بالایی در اسکن مدل‌های دندانی همچون ترمیمی، ارتودنسی و ایمپلنت را دارند.
نمونه‌ای از یک Lab Scanners » اسکنر Shining 3D Autoscan-DS-EX
اسکنر Autoscan-DS-EX بسیار کوچک و سبک است و آن را برای لابراتوارهایی با فضایی محدود ایده‌آل کرده است. این اسکنر دارای حالت‌های مختلف اسکن سه بعدی است و همچون Medit i500 قابلیت ارائه‌ی فرمت‌های متنوعی را برای استفاده از نرم‌افزارهای CAD/CAM دارد.
✅پرسش‌های متداول پیرامون اسکنر سه بعدی دندانسازی✅
✅قیمت اسکنر دندانسازی چقدر است؟
✔ قیمت اسکنر سه بعدی دندان متناسب با نوع آن بسیار متفاوت است. در بازار جهانی می‌توان اسکنرهای سه بعدی دندان با قیمت کمتر از ۵۰۰ دلار هم یافت. ولی سوال مناسب‌تر در هنگام خرید اسکنر دندانسازی این است که آیا اسکنری که قصد خرید آن را دارید واقعا کارایی مناسبی دارد یا خیر!
✅چند نوع اسکنر سه بعدی دندانپزشکی داریم؟
✔ Generally, Dental 3D Scanners can be categorized in 3 Main categories > CBCT or Cone-Beam Computed Tomography | IOS or Intraoral Scanner | Lab Scanners
✅(Intraoral Dental 3D Scanner) قیمت اسکنر داخل دهانی چقدر است؟
✔ قیمت اسکنر سه بعدی داخل دهانی در بازار جهانی چیزی از حدود ۶ هزار دلار به بالا است. مدل‌هایی از برندهای معروف در تولید اسکنرهای اینترااورال تا ۲۵ هزار دلار هم قیمت دارند.
✅مزایای استفاده از اسکنرهای سه بعدی دندان در دندانپزشکی و دندانسازی چیست؟
✔ عدم استفاده از اشعههای خطرناک | سه بعدی بودن خروجی | ایجاد دقت فوقالعاده بالا در کل فرآیند | افزایش سرعت فرآیند درمان | امکان ایجاد همافزایی با تکنولوژیهای دیگری چون پرینت سه بعدی دندانی | راحتی بیشتر بیمار؛ دیگر نیازی به گاز گرفتن قالب ندارد! (برای اسکنرهای سه بعدی داخل دهانی)
✅(Best Inraoral IOS Dental 3D Scanners)بهترین اسکنرهای سه بعدی داخل دهانی کدام مدل‌ها هستند؟
✔ CEREC Primescan | 3Shape Trios 4 | Medit i500 | Dental Wings Virtuo Vivo | iTero element 5D | Carestream CS 3700 | Planmeca Emerald S | GC Aadva IOS 200
✅اسکنر دندانپزشکی و دندانسازی چگونه کار میکند؟
✔ نحوه کار اسکنرهای دندانی بسته به اینکه از چه تکنولوژیای استفاده می:ند متفاوت است. ولی نحوهی کار مدرنترین تکنولوژی اسکنر دندانی که نوع «داخل دهانی» است، بسیار ساده است. کافیست یکبار نرمافزار اختصاصی اسکنر دندانپزشکی مورد نظر نصب شود، سپس اسکنر به کامپیوتر متصل شود (به استفاده از کابل و یا حتی بیسیم!) و در نهایت هم با وارد کردن دستگاه به دهان بیمار تصاویر مورد نظر به دست آید.