رزین چیست؟
پبش از پرداختن به رزین اپوکسی اجازه دهید تا بسیار خلاصه به «تعریف و انواع رزین» بپردازیم. یک تعریف ساده از رزین که احتمالا می‌دانید این است: رزین یک ترکیب طبیعی یا مصنوعی بسیار چسبناک با قابلیت سخت شدن است.
رزینی که در این نوشته به آن می‌‌پردازم، رزین مصنوعی متشکل از مواد شیمیایی مختلف است. از آنجا که این رزین در آزمایشگاه ساخته می‌شود امکان تولیدات ناخالص را بسیار کاهش می‌دهد. ناگفته نماند که امکان تولید و عرضه‌ی رزین‌های مصنوعی در حجم و تنوع زیاد، با ترکیبات شیمیایی کنتر‌ل‌شده و پایدار جز نقاط مثبت آن است.
مقاله مرتبط: کفپوش اپوکسی چیست؟ کفپوش رزین اپوکسی (Epoxy Resin Flooring)
انواع رزین‌های متداول
۱. رزین اپوکسی
۲. رزین پلی استر غیراشباع
۳. رزین وینیل استر
۴. رزین های متیل متاکریلات
۵. رزین های پلی اورتان
۶. رزین اکریلیک
در ادامه‌ی این نوشته قرار است تنها به رزین اپوکسی، ویژگی‌ها و کاربردهای آن بپردازم.
رزین اپوکسی چیست؟
رزین اپوکسی یک ماده شیمیایی متشکل از دو جزء رزین و سخت‌کننده (Hardner) است. این دو جزء دارای مشخصات و نقشهای متفاوتی هستند. برای اینکه رزین بتواند در معرض هوا خشک شود قطعا به حضور سخت‌کننده نیاز دارد.
اینکه شما می خواهید از رزین اپوکسی در کجا استفاده کنید، در تعیین نسبت اختلاط رزین و سخت‌کننده مهم است. بنابراین در خرید رزین اپوکسی به مشخصات فنی درج شده روی بسته توجه کنید تا انتخاب مناسب داشته باشید و در هنگام اجرا، این نسبت را کاملا رعایت کنید چون در غیر این صورت دچار چالش می شوید.
خوب است بدانید رزین اپوکسی کاربردهای گسترده‌ای دارد؛ در تقویت، ترمیم و مقاوم‌سازی انواع سازه‌ها به کار گرفته می‌شود. این نوع از رزین بیشترین میزان مصرف را در بین رزین‌های متداول دیگر دارد. به نحوی می‌توان گفت این محصولات ۸۰ تا ۹۰ درصد سهم بازار را به خود اختصاص داده‌‌اند.
ویژگی‌های رزین اپوکسی
- چسبندگی قوی
- بی بو و بی مزه
- قابل استفاده در خانه
- آتش‌‌زا نبودن؛ اما، ضد حریق نیست
- استحکام کششی، فشاری و خمشی بسیار بالا
- عایق جریان الکتریسیته و همچنین به عنوان رسانا مورد استفاده قرار می‌گیرد
- مقاومت بالا در برابر دما پس از خشک شدن
- تنوع رنگ زیاد
- مقاومت خوب نسبت به مواد شیمیایی (اسیدها، بازها، چربی‌ها)
انواع رزین اپوکسی
طبقه‌بندی و گروه‌بندی رزین‌ها کار بسیار دشواری است و این گروه‌بندی به عوامل مختلفی مثل ساختار شیمیایی، حالت و موارد استفاده بستگی دارد. اما در یک طبقه‌بندی می‌توان رزین اپوکسی را به دو گروه غلیظ و رقیق تقسیم کرد.
البته هر کدام از این رزین‌ها می‌توانند دارای درصدهای مختلفی از رزین و هاردنر (سخت‌کننده) باشند. یعنی نسبت اختلاط رزین و سخت‌کننده به رزین اپوکسی رقیق یا رزین اپوکسی غلیظ بودن، ربطی ندارد.
از رزین اپوکسی رقیق معمولا در کاربردهایی همچون زیورآلاتِ ترکیب با چوب و نقاشی آبستره استفاده می‌شود. ناگفته نماند که برای ساخت زیورآلاتی که در آن‌ها از چوب یا هر نوع نگه‌دارنده‌ی دیگر استفاده نمی‌شود، نیاز به استفاده از رزین اپوکسی غلیظ است.
موارد استفاده و کاربردهای رزین اپوکسی
رزین اپوکسی به عنوان چسب
امروزه در صنعت از رزین اپوکسی در نقش چسب و یا حتی پرکننده (Filler) برای موادی همچون شیشه، چوب، سنگ، پلاستیک و حتی فلز استفاده می‌شود.
رزین اپوکسی در صنعت ساختمان و عمران
از این ترکیب در روکش‌های سیمانی، ستون‌ها و حتی پر کردن ترک‌های بتن استفاده می‌شود. این ترکیب به خوبی در ترک‌ها نفوذ می‌کند و در نتیجه ما می‌توانیم یک سازه‌ی یکپارچه داشته باشیم. این قابلیت در طراحی و اجرای کفپوش‌های صنعتی، بیمارستانی و سه بعدی نیز استفاده می‌شود.
رزین اپوکسی در صنعت خودرو
در صنعت خودروسازی از رزین اپوکسی برای اتصال اجزای خودرو استفاده می‌شود به عنوان مثال در تولید لنت ترمز برای اتصال صفحات پلاستیکی و فلزی کاربرد دارد.
رزین اپوکسی در ساخت کشتی و هواپیما
همانطور که می‌دانید، رزین‌های اپوکسی مقاومت خوبی در برابر نفوذ آب دارند. همچنین اغلب رزین‌های اپوکسی متداول از مقاومت نسبتا بالایی در برابر حرارت برخوردارهستند. وجود این ویژگی‌ها در ساختمان سازه هایی مثل کشتی، هواپیما و سلول‌های خورشیدی برای اتصالات مختلف بسیار کاربردی است.
رزین اپوکسی در زندگی روزمره
رزین اپوکسی در زندگیِ روزمره‌ی ما می‌تواند نقشهای مختلفی در مقاوم‌سازی، ترمیم و تعمیر وسایل داشته باشد. اما یکی از کاربردهای اصلی که در اینجا می‌توانم به عنوان یک زیرگروه مستقل به آن اشاره کنم، کاربرد رزین اپوکسی در هنر و تولیدات هنری رزینی است.
کاربرد رزین اپوکسی در هنر
رزین دنیایی شگفت‌انگیز و خلاقانه‌ای را به روی هنرمندان باز کرده است، دریچه ای که در دنیای شفاف رزینیِ آن هر چیزی را می توانید ثبت کنید.
- فرآورده‌های چوبی مثل ساخت میز رزینی، زیورآلات ترکیبی با چوب
- ساخت آویزها، زیورآلات و بدلیجات مثل انگشتر، گردنبند با استفاده از گل‌ها، اشیا، حشرات و تصاویری که دوست دارید (با قالب، بدون قالب یا قالب سیلیکون)
- خلق یک اثر هنری روی بوم نقاشی و نقاشی آبستره
رزین اپوکسی در زیورآلات
نکته ای که در ساخت زیورآلات با رزین اپوکسی باید توجه کرد این است که معمولا از رزین اپوکسی ۵۰ درصد استفاده می شود که نسبت رزین به هاردنر (سخت کننده) دو به یک است. بعد از خشک شدن کاملا کریستالی و شفاف می‌شود.
رزین اپوکسی در فرآورده های چوبی
آیا تا به حال به این فکر کردید که از مواد دور ریختنی مثل تکه‌های کوچک چوب چگونه می‌توانید استفاده بهتری کنید؟ مقدار زیادی از این تکه‌های چوب در کارخانه ها و صنایع چوب دور ریخته می‌شوند. شما می‌توانید با استفاده از رزین اپوکسی چوب، قالب‌گیری و کمی خلاقیت آثار هنری تزئینی و کاربردی منحصر به فردی را به وجود بیاورید.
آن دسته از رزین‌های اپوکسی که با چوب ترکیب می‌شوند از همان ترکیب رزین و هاردنر (سخت‌کننده) تشکیل شده‌اند با این تفاوت که فرمولاسیون آن‌ها برای کار با چوب تنظیم شده است. خوب است بدانید ترکیب چوب و رزین برای ساخت یک میز رزینی علاوه بر اینکه یک خروجی زیبا و چشم نواز به ما می‌دهد، در مقاوم‌سازی میز چوبی نیز بسیار موثر است.
نکته مهم: تنوع تولید رزین‌های اپوکسی بسیار زیاد است و هر رزین برای کار خاصی ساخته و پرداخته شده است. بنابراین مصرف‌کنندگان رزین‌های اپوکسی باید به مشخصات فنی و کاربرد هر رزین که توسط تولیدکننده ارائه می‌شود، دقت زیادی داشته باشند.